ගැබිණි සමය යනු කාන්තාවකගේ ජීවිතයේ ඉතා සංවේදී සහ සංකීර්ණ කාල පරිච්ඡේදයකි. බාහිර ලෝකයට මෙය සතුට සහ ආදරය පමණක් පිරුණු සමයක් ලෙස පෙනුණත්, ගැබිණි මවකගේ සිත ඇතුළත දහසක් හැඟීම් කුණාටු මෙන් හමා යයි. මේ අතර නිතර කේන්ති යාම, නොසන්සුන් බව සහ කෝපය යනු සාමාන්‍ය දෙයකි. මෙය ඇයගේ පෞද්ගලික ස්වභාවය හෝ දුර්වලකමක් නොව, ඇගේ ශරීරය තුළ සිදුවන සංකීර්ණ ජීව විද්‍යාත්මක හා මානසික වෙනස්කම්වල ප්‍රතිඵලයකි.
ජීව විද්‍යාත්මක හේතු:
- හෝමෝන වෙනස්වීම්: ගැබිණි සමයේදී ශරීරයේ හෝමෝන මට්ටම් විශාල ලෙස වෙනස් වේ. විශේෂයෙන්ම, ඊස්ට්‍රජන් (Estrogen) සහ ප්‍රොජෙස්ටරෝන් (Progesterone) හෝමෝන මට්ටම් ඉහළ යාම නිසා මනෝභාවය ක්ෂණිකව වෙනස් වීමට (mood swings) බලපායි. ඇතැම් විට අධික සතුටක් දැනෙන අතර තවත් විටෙක නොදන්නා හේතුවක් නිසා කෝපයක් හෝ දුකක් ඇති විය හැකියි.
- ශාරීරික අපහසුතා: ගැබිණි සමයේදී ශරීරයට දැනෙන අපහසුතා හේතුවෙන් ද මනස නොසන්සුන් විය හැකියි. ඔක්කාරය, වමනය (morning sickness), තෙහෙට්ටුව, පිටකොන්දේ වේදනාව, නිදි නොයාම සහ නිතර මුත්‍රා කිරීමට යාමට සිදුවීම වැනි දේ නිසා මවකට මානසිකව පීඩනයක් ඇති විය හැකිය. මෙම පීඩනය සමහර විට කෝපය ලෙස පිට වේ.
මානසික සහ සමාජීය හේතු: - බිය සහ කාංසාව: අනාගතය පිළිබඳ බිය සහ නොසන්සුන් බව ගැබිණි මවකගේ සිතේ නිතරම කැකෑරෙනවා. දරුවා නිරෝගීව ඉපදෙයිද, දරු ප්‍රසූතිය සාර්ථක වේවිද, මට හොඳ අම්මා කෙනෙක් විය හැකිද, වැනි දහසක් ප්‍රශ්න නිසා ඇතිවන මානසික පීඩනය කෝපය ලෙස පිට විය හැකියි.
- ජීවන රටාවේ වෙනස්කම්: ගර්භණී සමයේදී මවකගේ සාමාන්‍ය ජීවන රටාව වෙනස් වේ. ඇතැම් විට ඇයට කලින් කළ දේවල් (ව්‍යායාම්, ගමන් බිමන්) සීමා කිරීමට සිදු වේ. ඒ වගේම ආහාර ගැනීමේදී පවා සීමා පැනවෙනවා. මේ වෙනස්කම් වලට හුරු වීම මානසික පීඩනයක් ඇති කළ හැකියි.
- අනවශ්‍ය උපදෙස් සහ පීඩනය: ගැබිණි සමයේදී සෑම කෙනෙකුගෙන්ම “මෙසේ කරන්න, එසේ නොකරන්න” වැනි උපදෙස් නිතරම ලැබෙනවා. මේ හේතුවෙන් “සම්පූර්ණ” ගැබිණි මවක් වීමේ පීඩනයක් මනසට ඇති විය හැකියි. ඒ පීඩනය ද කේන්ති යාමට හේතුවක් වේ.
මෙයට මුහුණ දෙන්නේ කෙසේද? - විවෘතව කතා කරන්න: ඔබේ සැමියා, මව හෝ විශ්වාසවන්ත මිතුරියක් සමඟ ඔබේ හැඟීම් විවෘතව කතා කිරීම ඉතා වැදගත්. ඔබේ සිතේ ඇති දේ පිට කිරීමෙන් ඔබට විශාල සහනයක් ලැබෙනවා.
- විවේකය සහ ස්වයං රැකවරණය: ප්‍රමාණවත් නින්දක් ලබා ගන්න. ඔබට අවශ්‍ය විටෙක විවේක ගන්න. සැහැල්ලු සංගීතයට සවන් දීම, කෙටි ඇවිදින්න යෑම, යෝගා වැනි සැහැල්ලු ව්‍යායාම් කිරීම ඔබේ මනසට සහනයක් ලබා දෙනවා.
- වෛද්‍ය උපදෙස් පතන්න: කෝපය සහ දුක අධික ලෙස පවතී නම්, ඔබේ වෛද්‍යවරයාට ඒ ගැන දැනුම් දෙන්න. මෙය සාමාන්‍ය තත්ත්වයක් වුවත්, ඇතැම් විට වෛද්‍ය උපදෙස් ලබා ගැනීම අවශ්‍ය විය හැකියි.
ගැබිණි මවකගේ මේ හැසිරීමට හේතුව ඇයගේ දුර්වලකමක් නොව ඇගේ ශරීරයේ හා මනසේ සිදුවන වෙනස්කම් බව තේරුම් ගැනීම පවුලේ අයගේ වගකීමයි. ඇයව විවේචනය කිරීම වෙනුවට ආදරයෙන් හා අවබෝධයෙන් රැකබලා ගැනීමෙන්, මේ දුෂ්කර කාලය පහසුවෙන් ජය ගැනීමට ඇයට ශක්තිය ලැබේවි.
