ප්‍රසූතියෙන් පසු මානසික අවපීඩනය
දරුවෙක් මෙලොවට බිහි කිරීම කාන්තාවකගේ ජීවිතයේ ලැබිය හැකි අතිශය සුන්දරම අත්දැකීමක්. නව ජීවිතයක් ආරම්භ වීමත් සමඟම නව මවකගේ ජීවිතය සතුටින්, බලාපොරොත්තු වලින් සහ ආදරයෙන් පිරී ඉතිරී යන බව සාමාන්‍යයෙන් අප දකින දෙයක්. නමුත් මේ සුන්දර සිහිනයට වඩා වෙනස් අත්දැකීමක් ලබන මවුවරුන් ද සමාජයේ සිටිනවා. ඔවුන් ලෝකයට හඬා වැටෙන්නට හේතුවක් නොමැතිව හැඬීම, මහත් ශෝකයෙන් සිටීම සහ පුංචි දරුවා ගැන පවා උනන්දුවක් නොදක්වන තත්ත්වයට පත්වෙනවා. මේ තත්ත්වය තමයි ප්‍රසූතියෙන් පසු මානසික අවපීඩනය (Postpartum Depression) ලෙස හඳුන්වන්නේ.
“Baby Blues” සහ මානසික අවපීඩනය
දරු ප්‍රසූතියෙන් පසු මුල් දින කිහිපය තුළ මවුවරුන්ගෙන් බහුතරයක් තුළ සුළු දුකක්, කනස්සල්ලක් හෝ හැඬුම් ඇතිවීම සාමාන්‍ය දෙයක්. “බේබි බ්ලූස්” (Baby Blues) ලෙස හඳුන්වන මේ තත්ත්වය ඇතිවන්නේ ශරීරයේ සිදුවන හෝමෝන වෙනස්කම් සහ නිදි නැති රාත්‍රීන් වැනි හේතු නිසා. මෙය සාමාන්‍යයෙන් සති දෙකක් වැනි කෙටි කාලයකදී පහව යනවා.
නමුත් මේ තත්ත්වය සති දෙකකට වඩා වැඩි කාලයක් පවතින්නේ නම් සහ දිනෙන් දින උත්සන්න වන්නේ නම් එය “ප්‍රසූතියෙන් පසු මානසික අවපීඩනය” විය හැකියි. මෙය බරපතළ වෛද්‍ය තත්ත්වයක් වන අතර එය මවගේ හෝ දරුවාගේ වරදක් නොවේ.
රෝග ලක්ෂණ
ප්‍රසූතියෙන් පසු මානසික අවපීඩනයෙන් පෙළෙන මවකට පහත රෝග ලක්ෂණ පෙන්නුම් කළ හැකියි:
- නිතර දුකක් හෝ හිස් බවක් දැනීම: හේතුවක් නොමැතිව නිතර හැඬීම හෝ ශෝකයෙන් සිටීම.
- උනන්දුව නැතිවීම: කලින් සතුටින් කළ දේ පිළිබඳ උනන්දුවක් නොදැක්වීම. දරුවා හෝ පවුලේ අය සමඟ සිටීමට ඇති කැමැත්ත අඩු වීම.
- දරුණු තෙහෙට්ටුව සහ නින්දේ ගැටලු: අධික ලෙස නිදාගැනීම හෝ නින්ද නොයාම.
- බිය සහ කාංසාව: අලුත උපන් දරුවා පිළිබඳ නිතර බියෙන් සහ කාංසාවෙන් සිටීම.
- ආහාර රුචිය වෙනස්වීම: අඩුවෙන් ආහාර ගැනීම හෝ අධික ලෙස ආහාර ගැනීම.
- වරදකාරී හැඟීම්: “මම හොඳ අම්මා කෙනෙක් නෙවෙයි” වැනි නිෂේධාත්මක සිතුවිලි නිරන්තරයෙන් පහළ වීම.
- නොසන්සුන් සහ කෝපාවිෂ්ඨ ස්වභාවය: පහසුවෙන් කේන්ති යාම.
- සියදිවි නසාගැනීමේ සිතුවිලි: ඇතැම් දරුණු අවස්ථාවල තමාට හෝ දරුවාට හානි කිරීමේ සිතුවිලි ඇතිවීම.
ප්‍රතිකාර සහ සහයෝගය
ප්‍රසූතියෙන් පසු මානසික අවපීඩනයෙන් පෙළෙන මවකට ඉක්මන් ප්‍රතිකාර ලබා දීම ඉතා වැදගත්. මෙය සුව කළ හැකි තත්ත්වයක්. ප්‍රතිකාර සඳහා: - වෛද්‍ය උපදෙස් ලබාගැනීම: පවුල් වෛද්‍යවරයා, මනෝ වෛද්‍යවරයකු හෝ වෙනත් සුදුසුකම් ලත් වෛද්‍යවරයකු හමුවී උපදෙස් ලබාගැනීම.
- පවුලේ සහයෝගය: සැමියා, පවුලේ සාමාජිකයන් සහ මිතුරන්ගේ ආදරය, අවබෝධය සහ සහයෝගය මේ තත්ත්වයෙන් මිදීමට විශාල ශක්තියක්. දරුවා රැකබලා ගැනීමට සහ ගෙදර දොරේ වැඩ කටයුතු වලට සහය දීමෙන් මවගේ මානසික පීඩනය අඩු කළ හැකියි.
- මානසික උපදේශනය: මනෝවිද්‍යා උපදේශකයෙකු සමඟ කතාබස් කිරීම මගින් හැඟීම් පාලනය කරගැනීමට සහ ධනාත්මකව සිතීමට උපකාර ලැබේ.
- ඖෂධ ප්‍රතිකාර: වෛද්‍යවරයකුගේ උපදෙස් මත අවශ්‍ය නම් ඖෂධ ලබාගැනීමෙන් මානසික තත්ත්වය සමනය කරගත හැකියි.
ප්‍රසූතියෙන් පසු මානසික අවපීඩනය යනු රහසක් හෝ ලැජ්ජා විය යුතු තත්ත්වයක් නොවේ. එය සාමාන්‍ය වෛද්‍ය තත්ත්වයක් වන අතර නිසි ප්‍රතිකාර සහ සහයෝගය මගින් එයින් මිදී නිරෝගී මවක් ලෙස දරුවා සමඟ සතුටින් සිටීමට හැකියාව තිබේ. ඔබ හෝ ඔබ දන්නා කෙනෙකු මේ තත්ත්වයෙන් පෙළෙනවා නම්, නිහඬව දුක් විඳින්න එපා. උදව් ඉල්ලන්න. එය ඔබේ සහ ඔබේ දරුවාගේ අනාගතය වෙනුවෙන් ඔබ ගන්නා වැදගත්ම තීරණයයි.
