ස්තන පිළිකා (Breast Cancer) ප්‍රතිකාර අවසන් කිරීම යනු ඔබේ ජීවිතයේ නව පරිච්ඡේදයක් ආරම්භ වීමයි. මෙය “පිළිකා සුවපත් වීමෙන් පසු ජීවිතය” (Cancer Survivorship) ලෙස හැඳින්වේ. ප්‍රතිකාර අවසන් වූ පසු ඔබ ශාරීරිකව මෙන්ම මානසිකව ද තවදුරටත් රැකබලා ගැනීම අත්‍යවශ්‍ය වේ.
ස්තන පිළිකා ප්‍රතිකාරවලින් පසු සුවය ලැබීම සහ නිරෝගී ජීවිතයක් ගත කිරීම සඳහා ඔබ අවධානය යොමු කළ යුතු ප්‍රධාන ක්ෂේත්‍ර කිහිපයක් පහත දැක්වේ.
I. නිතිපතා වෛද්‍ය පරීක්ෂණ සහ පසු විපරම (Follow-up Care)
ප්‍රතිකාර අවසන් වුවද, නැවත රෝගය ඇතිවීමේ අවදානම හෝ ප්‍රතිකාරවල අතුරු ආබාධ පාලනය කිරීම සඳහා නිතිපතා වෛද්‍යවරයා හමුවීම අත්‍යවශ්‍ය වේ.
- පසු විපරම් කාලසටහන: ඔබේ පිළිකා විශේෂඥ වෛද්‍යවරයා සහ ශල්‍ය වෛද්‍යවරයා නිර්දේශ කරන පරිදි නිතිපතා සායනවලට සහභාගී වන්න. රෝගය සුව වූ මුල් වසර කිහිපය තුළ නිතර පරීක්ෂණ සිදු කරන අතර, කාලයත් සමඟ එහි වාර ගණන අඩු විය හැකිය.
- අතුරු ආබාධ කළමනාකරණය: රසායනික චිකිත්සාව හෝ විකිරණ ප්‍රතිකාරවලින් පසුව ඇති විය හැකි දීර්ඝකාලීන අතුරු ආබාධ (තෙහෙට්ටුව, ස්නායු වේදනාව, හෝමෝන වෙනස්වීම් වැනි) පිළිබඳව වෛද්‍යවරයාට දන්වා නිසි ප්‍රතිකාර ලබා ගන්න.
- ඖෂධ අනුගමනය: හෝමෝන ප්‍රතිකාර වැනි දීර්ඝකාලීනව ලබා දෙන ඖෂධ නියමිත කාල සීමාව තුළ නියමිත මාත්‍රාවට නිවැරදිව ලබා ගැනීම නැවත රෝගය ඇතිවීම වළක්වා ගැනීමට ඉතා වැදගත් වේ.
II. ශාරීරික සෞඛ්‍යය නැවත ගොඩනැංවීම
ප්‍රතිකාර නිසා ශරීරයට සිදුවූ බලපෑම නැවත යථා තත්ත්වයට පත් කර ගැනීම සඳහා අවධානය යොමු කළ යුතුය. - සෞඛ්‍ය සම්පන්න ජීවන රටාව:
- පෝෂණය: එළවළු, පලතුරු සහ ධාන්‍ය වර්ග බහුල සමබල ආහාර වේලක් අනුගමනය කරන්න. සැකසූ ආහාර, අධික සීනි සහ මත්පැන් ගැනීම සීමා කරන්න.
- ව්‍යායාම: ඔබේ වෛද්‍යවරයාගේ උපදෙස් පරිදි දිනපතා සරල ව්‍යායාම හෝ ඇවිදීම ආරම්භ කරන්න. නිතිපතා ව්‍යායාම මගින් ශක්තිය වැඩි වන අතර නැවත රෝගය ඇතිවීමේ අවදානම අඩු කරයි.
- බර පාලනය: නිරෝගී බරක් පවත්වා ගැනීම, විශේෂයෙන්ම ආර්තවහරණයෙන් පසු කාන්තාවන්ට නැවත පිළිකා ඇතිවීමේ අවදානම අඩු කිරීමට උපකාරී වේ.
- තන පුඩු රැකවරණය (Arm Care) සහ ශෝථය (Lymphedema):
- ශල්‍යකර්මයේදී වසා ගැටිති ඉවත් කළේ නම්, ප්‍රතිකාර කළ අත ඉදිමීම (Lymphedema) ඇතිවිය හැකිය. මේ සඳහා වෛද්‍ය උපදෙස් මත විශේෂ ව්‍යායාම සහ සම්බාහන ප්‍රතිකාර (Lymphatic drainage) ලබා ගත යුතුය.
III. මානසික සහ චිත්තවේගීය සුවය
පිළිකා ප්‍රතිකාරවලින් පසු ඇතිවන මානසික බලපෑම ශාරීරික සුවය තරම්ම වැදගත් වේ. - මානසික ආතතිය සහ කාංසාව: ප්‍රතිකාර අවසන් වූ පසුවද දැඩි තෙහෙට්ටුව, නින්ද නොයාම, හෝ අනාගතය පිළිබඳ කාංසාව ඇතිවීම සාමාන්‍ය දෙයකි. යෝගා, භාවනාව හෝ විවේකී ක්‍රියාකාරකම් මගින් ඒවා පාලනය කර ගන්න.
- පවුලේ සහයෝගය: ඔබේ අත්දැකීම් සහ හැඟීම් පවුලේ සාමාජිකයන්, මිතුරන් හෝ පිළිකා සහයෝග කණ්ඩායම් (Support Groups) සමඟ බෙදා ගන්න. අන් අය සමඟ කතා කිරීමෙන් විශාල සහනයක් ලැබිය හැකිය.
- ශරීර ස්වභාවය පිළිබඳ හැඟීම: ශල්‍යකර්ම හේතුවෙන් ශරීරයේ ඇති වූ වෙනස්කම් (පියයුරු ඉවත් කිරීම වැනි) නිසා මානසිකව පීඩාවට පත්වීම සාමාන්‍යයි. අවශ්‍ය නම් උපදේශන සේවා (Counseling) ලබා ගැනීම, නැවත පියයුරු සෑදීමේ සැත්කමක් (Reconstruction) හෝ කෘත්‍රිම පියයුරු භාවිතය ගැන සලකා බලන්න.
- පෞද්ගලික ජීවිතය: ලිංගිකත්වය සහ සමීප සම්බන්ධතා පිළිබඳව යම් ගැටලු ඇත්නම්, ඒ පිළිබඳව ඔබේ වෛද්‍යවරයා සමඟ විවෘතව සාකච්ඡා කරන්න.
IV. සමාජීය සහ ආර්ථික අභියෝග
ප්‍රතිකාරවලින් පසු යථා තත්ත්වයට පත් වන විට නැවතත් සමාජයට සහ රැකියාවට අවතීර්ණ වීමේදී ඇතිවන අභියෝගවලට මුහුණ දීම. - රැකියාවට යොමු වීම: ශාරීරික සුවය අනුව, නැවත රැකියාව ආරම්භ කිරීම පිළිබඳව සැලසුම් කරන්න. සමහරවිට මුලදී අර්ධ කාලීනව හෝ නම්‍යශීලී වැඩසටහන් යටතේ වැඩ කිරීමට සිදුවිය හැකිය.
- මුදල් කළමනාකරණය: ප්‍රතිකාර සඳහා විශාල මුදලක් වැය වූයේ නම්, ඔබේ ආර්ථික තත්ත්වය යථා තත්ත්වයට පත් කර ගැනීම සඳහා සැලසුම් සකස් කරන්න. ශ්‍රී ලංකාවේ පිළිකා රෝගීන් සඳහා වන සහන සේවා පිළිබඳව ජාතික පිළිකා මර්දන වැඩසටහන (NCCP) වැනි ආයතනවලින් විමසන්න.
සාර්ථකත්වයේ පණිවිඩය: ඔබ ප්‍රතිකාර අවසන් කිරීමෙන් පසු ජීවිතය දිනූවෙකි (Survivor)! ඔබගේ සුවය ලැබීමේ ගමන සාර්ථක කර ගැනීමට, නිතිපතා වෛද්‍ය උපදෙස් පිළිපදින්න, නිරෝගී පුරුදු පවත්වා ගන්න, සහ ඔබට අවශ්‍ය මානසික සහයෝගය ලබා ගැනීමට කිසිවිටෙකත් පසුබට නොවන්න.
